Temel İslam Bilimleri Bölümü Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12491/128

Listeleniyor 1 - 20 / 66

The legacy of a literary man in Islamic legal theory: Sururi Chalabi's criticisms in his supercommentary on al-Talwih and his arguments
(Bursa İlahiyat Vakfı, 2022) Çelik, İmam Rabbani
Al-Taftazani (d. 792/ 1390), a well-known theorist/theologian of the post-classical era of Islamic thought, not only elucidated the statements of.adr al-shari.ah in his.ashiyah (super-commentary), titled al-Talwi., which he wrote on al-Taw.i., but also introduced several criticisms against his arguments. Al-Taftazani's work, alTalwi., was received with great interest by Ottoman scholars, who then composed many.ashiyahs on it in the fifteenth century. Although the number of.ashiyahs significantly diminished, the practice of.ashiyah writing on al-Talwi. continued in the sixteenth century. Sururi Chalabi (d. 969/1562) was one of the scholars who penned a.ashiyah on al-Talwi. during this period. The literary works of Sururi Chalabi have recently been the subject of numerous academic studies, yet his legacy in Islamic sciences has not received the same interest. This article, aiming to fill this gap in the literature, scrutinizes synchronically and diachronically the place of Sururi's.ashiyah on al-Talwi. within the tradition of Ottoman.ashiyah writing on al-Talwi. and eventually demonstrates that Sururi primarily dealt with the arguments and comments of.asan Chalabi, a previous.ashiyah author who commented on al-Talwi. and criticized them in his argument-based.ashiyah thus endeavors to position himself within the tradition of.ashiyah writing of the previous century through.asan Chalabi's work.
The way and the ultimate causes of allowing to some prohibitions because of the necessity
(Cumhuriyet University, Faculty of Theology, 2021) Yılmaz, Ayşegül
One of the most important issues in Islamic law is that either partially or completely, or temporary or permanently, a rule can be changed for a particular group of people or everyone. Since the concept of necessity can lead to a change of an important rule like haram/prohibition, this concept should be examined meticulously both in theory and in practice. The thss study aims to analyze how and why necessities make some harams permissible and to reveal the ultimate cause for this ibaha (permission) from the point of view of Islamic legal theory and philosophy. To achieve this aim, first, the nature of the relationship between the prohibition and the act is examined. To understand how and why necessity gives permission to some harams, it is necessary to determine the changing and unchanging elements in the case at issue. In the case of necessity, there is no change in the nature of the act and the evil, which is considered as the reason of banning. Indeed, there is a change in the conditions surrounding the act and in the state of the obligated person. However, the main factor that enables the change in haram is the change in the addressing of Shari', who takes into account the changes mentioned. It is seen that the changes stemming from necessity do not lead to the same results as in all permitted harams. This observation requires a thourgh examination and elaboration on what the scholars of legal theory mean by abolition of prohibition and turning it into permissible. As a result, it has been observed that permitted harams do not equally function in terms of turning into permissible and that they do not have an equal effect on other acts in the field of mubah. In that case, it is possible to evaluate the permitted haram acts as al-ma fuw anh/forgiven acts. Although the act could be considered part of the category of mubah, it would be more correct to place them close to the line of makrah. From the point of view of the servant, the reason why necessity makes a haram act permissible is the priority of avoiding greater evil. However, to reveal His sincere servants, Allah's command to them to avoid all harams even if they die, does not contradict with His wisdom. For this reason, the ultimate cause why Allah considers the case of necessity in passing judgment is His endless mercy. All these points helped reaching some broader conclusions about legal theory, as well as some conclusions specific to the case of necessity. It turns out that to understand how necessity makes some harams permissible, one needs to comprehend the relation between the act, the obligated person, the conditions surrounding them and the Shari' correctly. Understanding this relationship well is also extremely important to understand the theory of ruling and the Islamic legal theory. This research has substantiated once again that the issues addressed by the Islamic legal theory and practice are linked to the theological doctrines, more than, it is commonly perceived or considered. It turns out that it is important to know the deep or subtle differences between the terms such as haram-halal, mahzur-haram, mubahhalal, fundamental mubah-ma'fuw 'anh, etc. as well as grasping each of the rule categories. Comprehending all these concepts constitutes an important step in acquiring a true understanding of religion and the maqasid al-shari'a. In this research, it has been proven once again that each category of the rule includes different levels of ruling in itself. The reason why the acts are categorized in different levels even if they are in the same rule category is the concepts of worldly and otherworldly; evil or good arising from the the haram act. This study also confirmed that the obligated person is at the center of the law. This fact reveals how difficult it is to argue that the rules of Allah are based on divine will that is independent of and disregards the act, obligated person, and conditions. On the contrary, it is understood that the interests of the servant are considered both in the rules of necessity and in the whole of the divine legislation (and even the genesis). On the other hand, this indicates a legal system that is not inflexible and dull, but rather dynamic and parallel to life. Both the fact that the real and absolute source of the rule is Shari' Almighty,and that a very large area of legislative was left to the mujtahid should be considered together. This truth has been observed once again in the matter of making prohibitions permissible on the basis of necessity, and the task of determining which evil is greater was often left to the mujtahid's consideration.
Eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin ahlaki olgunluk düzeyleri
(İlahiyat Bilimleri Araştırma Vakfı, 2020) Sancak, Seyyid; Tabakoğlu, Mehmet; Öz, Ayhan
Bu çalışmanın amacı Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğrencilerin ahlaki olgunluk düzeylerini tespit etmek ve buradan yola çıkarak ilgili bölümde yürütülen eğitim faaliyetlerine yönelik önerilerde bulunmaktır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Şengün tarafından geliştirilen “Ahlaki Olgunluk Ölçeği” kullanılmış ve araştırma verileri Bolu Abant İzzet Baysal, Yıldız Teknik, Marmara, Kastamonu, Gazi ve Afyon Kocatepe Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde öğrenim gören 482 öğrenciden elde edilmiştir. Araştırma sonucunda ilgili bölüm öğrencilerinin ahlaki olgunluk puan ortalaması x?=279,89 olarak tespit edilmiştir. Ölçekten alınabilecek maksimum puan x?=330 olduğundan elde edilen sonuç olumlu olarak değerlendirilmiştir. Bununla birlikte ortalama değerin bir standart sapma altı ve üstü dikkate alınarak sonuçlar yeniden değerlendirildiğinde katılımcıların %64,7’sinin “orta”, %19,1’inin “yüksek”, %16,2’sinin ise “düşük” ahlaki olgunluk seviyesine sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca ölçekten elde edilen puanın farklı değişkenler arasından anlamlı farklılaşma durumunu test etmek için ilişkisel analizler yapılmıştır. Buna göre cinsiyet ve yaş değişkenlerinin ölçek ortalamasında anlamlı farklılaşmaya sebep olduğu tespit edilmiştir. Sonuç itibariyle yarının sınıf öğretmenleri olarak görev yapacak olan eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin ahlaki olgunluk düzeyleri nispeten yüksek çıkmış; bununla birlikte araştırmaya katılanların %16.1’lik kısmının genel ortalamanın bir standart sapma altında ortalamaya sahip olması – özellikle öğretmenlerinin değer dünyasından doğrudan etkilenecek olan ilkokul çağındaki öğrenciler dikkate alındığında- sınıf öğretmeni yetiştirilmesi noktasında iyileştirmeye açık bir alan olarak değerlendirilmiştir.
Kemalpaşazâde’ye göre müşâkele sanatı (problemler ve eleştirler)
(Hitit Üniversitesi, 2020) Çifçi, Mehmet Faruk
This study focuses on Kamal Pashazade's evaluations and criticisms about mushakala and aims to reach his views on the mushakala's theory and practice through these. Because, besides being a literary art, mushakala is also related to al-karam and al-tafsir that Kamal Pashazade was well specialized in. So, his approach to this art is important in our opinion. The art of mushakala in Arabic language rhetoric that can be described shortly as using the same word with two different meanings in the same context contains many problems in it as its structure and examples. For example, metaphorical meaning in the second word, the relevance of this metaphor and the nature of this relevance have always been discussed. Kamal Pashazade also did not state his thoughts about the art of mushakala clearly. However, he inclined to the view that it was a kind of metaphor based on the companionship of meanings. So, he analyzed many examples of mushakala in the literature of Arabic language rhetoric in different ways without mentioning the art of mushakala. Naturally, mushakale art in his Tafsir has revealed as the last option in places where real meaning cannot be reached and strong literary arts are not applied. In this context, we can say that Kamal Pashazade has a tendency not to bring such a controversial type of metaphor closer to the Qur'anic commentary. On the other hand, Sari ad-Din al-Misri responded to his critiques against Mulla al-Fanari, Abu Ya'qub al-Sakkaki and al-Sayyid al-Sharif al-jurjani about the mushakala art in the same tone by establishing his arguments on solid foundations.
Erken dönemde kitaplarını imhâ eden hadisçiler ve bunun hadis ilmine etkileri
(Sakarya Univ, 2020) Çelik, Abdullah
Öz İslam tarihinde erken dönemden itibaren ilim adamları tarafından bilgilerin kitaba kaydedilmesine önem atfedilmiş ve bu durum yöneticiler tarafından da teşvik edilmiştir. İlim erbabı için kitap ve yazılı kaynaklar candan ve maldan daha kıymetli olmuş, kitapların elde edilmesi ve korunması için büyük emekler sarf edilmiştir. Bu uğurda çeşitli yolculuklar yapılıp büyük servetler harcanmıştır. Fakat buna rağmen tarîh ve tabakât türü eserlerde hadisçilerin kendi kitaplarını imhâ ettiklerine dair birtakım bilgiler bulunmaktadır. Ömürleri boyunca büyük emeklerle topladıkları hadis kitaplarını özellikle hayatlarının sonlarında gömerek, yakarak, suya atarak, suyla yıkayarak, silerek, makasla keserek veya yırtarak imhâ etmeleri ya da başkalarına kitaplarını imhâ etmelerini vasiyet etmeleri oldukça dikkat çekicidir. Üstelik bunu yapan hadisçilerin azımsanmayacak sayıda olduğu ve aralarında ileri gelen tanınmış hadisçilerin de bulunduğu görülmektedir. Bu noktada hangi hadisçilerin kitaplarını imhâ ettikleri, bunun sebepleri ve hadis ilimleri açısından sonuçlarını araştırma ihtiyacı doğmuştur. Bu çalışmada hicrî II. ve III. yüzyıllarda yaşamış olan hadisçilerin kendi kitaplarını imhâ etme nedenleri, nasıl imhâ ettikleri, genelde hadis ilmine özelde ise râvinin zabtını etkilediği için cerh ta‘dile etkileri ve hadisçilerin bu duruma yaklaşımları tetkik edilecektir.
The sources of judicial verdict in Ottoman Law in accordance with Shaykh al-Islam Sadeddin Efendi's fatwas
(Sakarya Univ, 2018) Kaya, Süleyman; Güman, Osman; Salur, Rabia
In this article we tried to find the sources of judgement in Ottoman Law in accordence with Shaykh al-Islam Sadeddin Efendi's fatwas. The sources we found that designate the judgement are: fatwa, will of sultan, custom, discretion of judge and endower's condition. The Ottoman Scholars adopted for the judges the principle of handing out a decision in accordance with the comment which has been taken as a basis whitin the Hanafi fiqh. It needs to be spelled out that the will of the sultan which is forming the statutory part of the Ottoman law system is playing an important role as a source in judgement. Besides the two mentioned before it may be said, even if to be subsidiary, the discretion of the judge and custom created a recource for juridical decisions specifically in terms of stating the matter in dispute. Finally, the endower's conditions could be accepted as the assignment of the judges decisions but limited with the setting of conditions of a founder concerning his or her foundation.
Erken dönem tefsirlerinde otantiklik problemi ve müellif-eser ilişkisi
(Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 2020) Kaya, Süleyman
Early period (h. I-III) works are the most basic data sources in tafsir studies. However, the related works were shaped within the conditions of the period. In this process, the literacy and schooling rate is low. It is not easy to obtain sufficient writing materials. For this reason, the information was initially transferred as a verbal, some of the original material that has been written has not survived. The information, which is usually narrated and some-times written, can be learned through the written copies of the next dates. However, there are serious time intervals between the author and the manuscript copies. This time period has led to some problems. There are such works that the author is controversial. There is such information that it is obvious that it was added later. Although some works belonging to the period were compiled from the sources of the following centuries, they were printed under the name of some people who lived in the early period, as if they gave the impression of author copy. Each of these matters has the quality to affect the nature of the information to be used as reference and the perception to be created on it. The relation of the subject with the interp-retation of the Qur'an and the fact that it is binding has a special importance, therefore, it requires knowing the formation stages of the reference source, especially in the commentary of tafsir. In the article, the author-work relation in early tafsir works has been tried to be pro-cessed on a sufficient number of examples with their respective dimensions.
Siyâk-sibâk merkezli bir analiz tefsirlerde Ahzâb suresi (36-40) âyetleri
(2017) Aydın, Zeynel Abidin
Kur'ân-ı Kerim’in doğru anlaşılabilmesi için, nâzil olduğu tarihsel ortamın bilinmesi gerektiği kadar, hangi ayetlerin birbiriyle bağlantılı olarak ve aynı zamanda hangi amaca yönelik olarak inzal edildiklerinin de bilinmesi gerekmektedir. Tefsîr literatüründe buna siyâk-sibâk denilmektedir. Bu açıdan bakıldığında Kur'ân-ı Kerim’in üzerinde çok ciddi çalışmaların yapılması gerektiği ortadadır. Bu makale bu bağlamda Ahzâb Suresi (36-40) ayetlerini analiz etmektedir. Her şeyden önce bu makalede, Kur'ân ayetlerinin Hz. Peygamber’in tarihe mal olmuş kişiliği ile uyum içerisinde anlaşılması gerektiği ve buna aykırı yorumların gerçekle ilgisinin bulunmadığı ortaya konulmaktadır. Bu prensipten hareket edildiğinde Ahzâb Suresi’nin 37. âyetinin anlaşılmasına yönelik olarak öne sürülen Hz. Peygamber’in âzâd etmiş olduğu kölesinin eşine göz dikmesi ve boşanmasını sağlayıp onunla evlenmesi şeklindeki yorumların ilmi değerlerinin olmadıkları anlaşılmaktadır. Makalemizin konusu olan Ahzab Suresi (36-40) ayetleri, aslında cahiliyye dönemi Arap toplumunda yaygın olan birtakım yanlış uygulamaların düzeltilmesine yönelik olarak inzal edilmiş ayetlerdir. Bu uygulamalar köle ya da köle menşeli bir fert ile özgür bir ferdin, evlatlığın boşamış olduğu eş ile de babalığın evlenemeyeceği şeklindeki yanlış kabullerdir. İlgili bölümde bu yanlış kabuller, içinde Hz. Peygamber ve yakınlarının da bulunduğu kişiler vasıtasıyla düzeltilmekte ve bu evliliklerin Allah’ın emri doğrultusunda yapıldığı hatırlatılarak Hz. Peygamber’e diktatör muamelesi yapılmaması gerektiği ortaya konulmaktadır. Ayetlerin siyâkı (inzal ediliş maksadı) göz ardı edildiğinde doğru anlaşılmaları da mümkün olmamaktadır. Bu açıdan bakıldığında 40. âyete verilen “Muhammed erkeklerinizden birinin babası değildir.” şeklindeki yaygın mananın, konuyla ilgili olmadığı görülmektedir. Aslında 40. âyet, Hz. Peygamber’in birilerinin babası olup olmadığının tespitinden ziyade, evlatlığı olan Zeyd b. Hârise’nin boşamış olduğu eş ile yapmış olduğu evliliğin kimin kararı ile gerçekleştiğini ortaya koymak için inzal edilmiş bir ayettir. Bu durum göz önüne alındığında âyet içerisinde kendiliğinden kastedildiği neyin de ile ifadesi” ما كان محمد أبا أحد من رجالكم” geçen ortaya çıkmaktadır.
Nisâ suresinin 34. ayeti bağlamında evlilik hayatında kadının geçimsizliği durumunda uygulancak çözümlerden “Darb”a dair
(2017) Aydın, Zeynel Abidin
Evlilik hayatında erkek ya da kadından kaynaklanan bir geçimsizliğin/isyanın olması ihtimal dâhilinde olan bir husustur. Kur'ân-ı Kerim bu durumu Nisa Suresi’nde ‘nuşûz’ kelimesiyle ifade etmiştir. Ancak nuşûzun erkekten ya da kadından sadır olmasına göre farklı çözümler sunmuştur. Nuşûzun kaynağının erkek olması durumunda uygulanacak çözüm surenin 128-130. ayetlerinde ele alınmıştır. Burada sunulan çözümün anlaşılması ve uygulanmasına dair fazla bir problem bulunmamaktadır. Nuşûzun kaynağının kadın olması durumunda ise icra edilecek çözüm çalışmamıza konu olan 34. ayette paylaşılmaktadır. Bu ayette sunulan çözüm ilim ehlinin çoğunluğu tarafından‘öğüt vermek, yatağını terk etmek ve vurmak’ şeklinde anlaşılmıştır. Ancak bu algının son bölümü kadına karşı şiddeti içermesi sebebiyle zihinlerde sürekli bir soru işareti barındıragelmiştir. Bireylerin birbirine şiddet uygulaması/ihkâk-ı hak İslam Hukuku’nda reddedilmiş olmasına rağmen ayetteki bu ifadeye ‘vurmak’ anlamının verilmesi Kur'ân’ın ve Sünnet’in genel ruhuna aykırı düşmektedir. Zira Kur'ân’da ısrarlı bir biçimde kadınlara iyi davranılması, onlara kötü muamele yapılmaması, evlilik hayatının hoş bir şekilde devam ettirilmesi, şayet bu mümkün olmuyorsa güzel bir biçimde sonlandırılması emredilmektedir. Hz. Muhammed’in hadislerinde de -her ne kadar vurmak ifadeleri yer alıyorsa da- temel saik vurmak değil, kaba kuvvetin sonlandırılmasıdır. Ayrıca Hz. Muhammed’in kendisi de hayatının hiçbir safhasında hanımlarına vurmuş değildir. Bundan dolayı çalışmamız ayetteki “واضربوهن “ifadesiyle ilgili “vurunuz” şeklindeki anlamı tartışmakta ve ayetin daha doğru manasının ortaya çıkarılması için çaba sarf etmektedir.
Kur’ân kaynaklı çevre algısının pratiğe dönüştürülememesinin irdelenmesi
(2015) Kaya, Süleyman
Bu makalede, insanlığın en önemli sorunlarından biri haline gelen "çevre problemine" Kur'ânî perspektiften yaklaşımın pratiğe neden dönüştürülemediği ele alınmaya çalışılmıştır. Kur'ân temelli çevre anlayışıyla ilgili hayli çalışma yapıldığı görülmüştür. Yapılan çalışmalar gözden geçirildiğinde meselenin genel itibarıyla teorik olarak ele alındığı, Kur'ânî anlayışın pratiğe nasıl yansıtılabileceği konusu üzerinde yeterince durulmadığı kanaatine varılmıştır. Günümüzde çevre konusunda dile getirilen problemler konunun pratiğe dönüştürme değerini ve gereğini ortaya koymaktadır. Çünkü sorunların çözümü teorik yaklaşımları aşıp pratik uygulamalara dönüştüğünde mümkün olacaktır. Dolayısıyla bu çalışmada, konuyu temellendirebilmek için öncelikle Kur'ân'ın varlık tasavvuruna kısaca vurgu yapılmış, insana verdiği değere değinilmiş, insan-varlık ilişkisinden hareketle Kur'ânî çevre algısının hangi bakış açısıyla topluma yansıtılması gerektiğine temas edilmiş, ardından da Müslümanda olması gereken çevre duyarlılığının neden yeterli düzeyde oluşturulamadığı, pratiğe dönüştürülemediği eğitim/öğretimle ilgili iki önemli veri üzerinden hareketle ele alınmış, söz konusu eksiklik giderilmeden Kur'ânî bakış açısının pratikte yeterince ma'kes bul/a/mayacağı görüşü işlenmiştir. Nitekim insandaki değişimi sağlayacak olan temel unsur eğitim/öğretimdir. Sadece çevre konusu değil hangi mesele olursa olsun kaliteli ve sağlıklı bir eğitim/öğretim olmadan sonuca gitmek ve problemi çözmek mümkün değildir. Kaldı ki, günümüzde söz konusu ettiğimiz eğitim/öğretim yanında çevre eğitimi ayrıca önem atfedilen, üzerinde durulan ve kendine özgü yöntemlerle verilmeye çalışılan ayrı bir alan haline gelmiştir. Mücadele yöntemi profesyonelleşmiş, daha organize ve sistemli çalışma ağları oluşturulmuştur
Tüketim kültürü ve ‘Yarım Hurma’nın sırrı
(2014) Karasakal, Şaban
Yaşadığımız çağda kapitalizm, insan ihtiyaçları ve tüketim kültürü arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Tüketim kültürünün temel mantığı, yeni ihtiyaçların oluşturulması ve ihtiyaçların sınırsız olması gerekliliği üzerine kurulmuştur. En azından yakın tarih açısından düşünüldüğünde, giderek artan üretimin belirgin bir sonucu olarak 'arzular', 'istekler'e, istekler de 'ihtiyaçlar'a dönüştürülmüştür. İsraf kavramı, zihinlerde anlamını yitirmiştir. Tüketim toplumunda temel çabalardan birisi, üretilen malların elden çıkarılabilmesi amacıyla, insanların daha fazlasını istemelerinin sağlanmasıdır. Sanayi toplumuna geçişten sonra insanlığın geleceğini tehdit eden çevre sorunları, bütün dünyanın gündemine yerleşmiştir. Bu sorunların çözümü adına bir takım faaliyetler yürütülmesine rağmen, büyüyen çevre sorunları karşısında bu faaliyetler, yetersiz kalmaktadır. Her medeniyet kendi insan tipini üretmektedir. Sanayi toplumuna geçişte düşünce ve algı kodlarımız da değişikliğe uğramıştır. Bir tarafta böyle bir hayat tarzı şu ya da bu şekilde yaşanılırken; diğer tarafta inandığımız değerler bize paylaşmayı/infakı emretmekte, israfı yasaklamaktadır. Birçok âyet-i kerîme ve hadis-i şeriflerde kendi başına tüketmek değil de, infak/paylaşma emredilmiş; böylelikle hem çevre anlayışına, hem de tüketim kültürünün olumsuz yönlerine dikkat çekilmiştir. Çalışmamızda kavramsal alan olarak, ihtiyaç, tüketim kültürü, israf, iktisat, infak vb. kavramlar üzerinde durulacak, sonra da tüketim kültürü ile insan ihtiyaçları arasındaki ilişki irdelenmeye çalışılacaktır. Çevre, tüketim konuları ve hadislerde geçen 'yarım hurma'nın sırrı, âyet ve hadisler ışığında incelenmeye çalışılacaktır.
Kur’an ve sünnet ışığında evrensel barışın vazgeçilmezi “müsamaha-kolaylık”
(2014) Çiftçi, Şaban
Müsamaha, kolaylık ve hoşgörü kavramları evrensel barışın temel dinamiklerini oluşturur. İnsanlığın barış ve huzur içinde yaşaması toplumları oluşturan fertlerin farklılıkları kabul ve karşılıklı müsamaha kültürünü kazanmaları ile mümkündür. İslam Dini bu kültürün kazanılmasını sağlayacak evrensel prensipler içermektedir. Zira İslam, insanı akıl, idrak ve sorumluluk sahibi varlık olarak dikkate alır. Mesajını açık bir dille ilettikten sonra onu özgür iradesi ile baş başa bırakır. Kur'an ayetlerinde ve Hz. Peygamber'in toplumu oluşturan farklı unsurlarla olan münasebetlerinde bunun örneklerini görmek mümkündür. Bu nedenle Kur'an ve Sünnete dayalı sahih bir din anlayışının sosyal barış için vazgeçilmez bir ihtiyaç olduğunda şüphe yoktur. İslam Dini emirleri ve yasakları ile aklı, dini, canı, nesli ve malı koruma altına almış, böylece insanlığın devredilemez ve vazgeçilmez haklarına ne derece önem verdiğini ortaya koymuştur. İslam'ı din olarak benimsemiş olan insanların Rablerine karşı sorumluluklarında kendilerine gösterilen kolaylıklar elbette çok önemlidir. Diğer taraftan parçalanıp ayrılmamaları, birbiri ile kardeş olmaları emredilirken aralarında tesis etmeleri gereken kardeşlik ve birliğin adresinin affetme, kusurları görmezden gelme veya geniş anlamıyla "müsamaha" olması da dikkat çekicidir. Söz konusu müsamaha kültürü, aynı inanca sahip insanlar arasında önemli olduğu gibi, kendileri ile aynı inancı paylaşmayan insanlarla olan karşılıklı ilişkilerinde de aynı derecede öneme sahiptir. İslam Dini'nin hem hakların korunmasına yönelik emirlerinde, hem de sert ve kaba davranmak yerine hoşgörü, hikmet, güzel öğüt veya af yolunu tutmak tavsiyelerinde bu açıkça görülür. Her dinin mensupları içinden çıkabilecek olumsuz örnekler ölçü olmamalı, onlardan hareketle genelleme yapmaktan ve önyargıdan kaçınılmalıdır
Çevre dostu bir peygamber: Hz. Muhammed
(2014) Akyüz, Hüseyin
Bu makalede, Hz. Peygamber'in çevre konusundaki görüşlerini sunmaya çalışacağız. O'nun çevreyle ilgili öğretilerinin vurgulandığı rivayetler, klasik hadis kaynaklarımızda dağınık bir şekilde yer almıştır. Bu rivayetlere göre Hz. Peygamber'in, insanlık tarihinin en dikkat çekici çevre dostu olduğunu söylemek mümkündür. Hz. Peygamber, hayatı boyunca tabiatın ekolojik dengesini koruma ve kollamaya yönelik uygulamalarda bulunmuştur. Bu uygulamaların en başında tabiattaki doğal kaynakların israf edilmemesi ve çevre unsurlarının temiz tutulması yer almıştır. O, yaşadığı müddetçe çevrenin en iyi şekilde korunmasına büyük ihtimam göstermiştir. Bu bağlamda Hz. Peygamber, ashâbını ağaçları korumaya teşvik etmiştir. O, savaşlardan önce daima askerlerine herhangi bir ağacı kesmemelerini, tarla ve bahçeleri ateşe vermemelerini emretmiştir. Bunlara ilaveten Hz. Peygamber, günümüz modern şehircilik anlayışında da örnek alabileceğimiz birçok tavsiye ve uygulamalarda bulunmuştur. Daha yeşil ve daha yaşanılabilir bir dünya için aktif adımlar atmıştır. Hz. Peygamber, tabiatla dostane ilişkiler kurmayı sorumluluğunun bir parçası saymıştır. O'nun bütün bu uygulamalarına ekolojik sünnet adı verilmiştir. Öte yandan Hz. Peygamber'in çevreye bakışında "emanet" fikri hâkim olmuştur. Çünkü insanlara emanete hıyanetlik edilemeyeceğini öğütleyen Hz. Muhammed, çevreye nimet nazarıyla bakmıştır. Ayrıca O, her türlü canlının yaşam hakkına sahip olduğunu söyleyen çevre dostu bir peygamberdir. Dolayısıyla çevre konusundaki tutum ve tavsiyeleri, onu dünyanın en dikkat çekici çevrecisi olarak ilan edilmesini gerekli kılacak niteliktedir.
Arap dilinde izâfet kavramı, çeşitleri ve Türk dilindeki karşılığı (bir mukâyeseli gramer çalışması denemesi)
(2013) Çifçi, Mehmet Faruk
Bir yabancı dilin öğrenilmesi sürecinin başlangıcı aslında kişinin kendi dilini öğrenmeye başladığı andır. Çünkü insan kelimeler vasıtasıyla düşünür ve kelime dağarcığının elverdiği ölçüde anlar. Dolayısıyla bir başka dildeki terimlerin kavranabilmesi ilk olarak kişinin kendi ana dilinde bu terimlerin karşılıklarını bulmasına ve anlamasına bağlıdır. Bu noktadan hareketle Türkçe konuşan bir kişinin Arap dilinin kurallarını öğrenme vetiresi aynı kuralların kendi dilindeki karşılıklarını kavramasıyla başlayacaktır. Arap dilinde izâfetler çok önemli bir yer tutar. Nitekim "dilde iktisat" şeklinde tâbir edilen az kelime kullanmak suretiyle çok şey anlatma metodu en işlek haliyle bu izâfetlerde gerçekleşir. Bir nesnenin bir kişiye âidiyeti, o nesnenin yapıldığı madde, bir olayın gerçekleştiği yer ve zaman gibi bir kelimeler zinciri oluşturmak suretiyle ifâde edilmesi mümkün olan kullanımlar Arap dilinde sözünü ettiğimiz bu izâfetler vâsıtasıyla iki kelimelik terkiplerle aktarılabilmektedir. Dolayısıyla izâfet konusu kolay gibi görünmesine rağmen kompleks bir yapıya sahiptir ve terkiplerin mânâlarına vakıf olma noktasında Arap dilinde kullanılan izâfetlerin çeşit ve mânalarını bilmek son derece önemlidir. kavrayabilmenin yolu da bu ifâdelerle Türkçedeki karşılıkları arasında bağlantı kurmaktan geçmektedir. İzâfetlerin bu kompleks yapılarını tam olarak kavrayabilmenin yolu da bu ifâdelerle Türkçedeki karşılıkları arasında bağlantı kurmaktan geçmektedir. İşte bu çalışma,izâfet konusunda, iki dil arasındaki benzerlik ve farklılıkları tesbit etmek, bu tesbitler neticesinde de Arap dilini öğrenmeye çalışanların kendi dillerinden istimdad ederek konuyu daha iyi anlamalarına ve kavramalarına yardımcı olmak maksadıyla gerçekleştirilmiştir.
Kur’ân ve psikoloji ilişkisi üzerine
(2013) Karasakal, Şaban
Bütün yarattıklarını bildiği gibi, insanı da en iyi bilen Allah'tır. Kur'ân'da, psikolojinin inceleme sahası olan insanın rûhî yönü ile ilgili olarak, bazen direkt bazen de dolaylı birçok âyet bulunmaktadır. Kur'ân mesajları, indirildiği dönemde ortaya konulan anlam ve değerlerin yanında, evrensel bir payda oluşturan değer ve delâletlere de sahiptir. Bu sebeple Kur'ân âyetleri, psikolojik bir yaklaşımla ele alınıp tasvir edilmeye elverişlidir. İlgi alanları değişik olmasına rağmen Kur'ân, insana hitap etme, psikoloji de insanı inceleme gibi ortak bir alana sahiptir ve aynı gerçeğe değişik açılardan yaklaşmaktadırlar. Kur'ân-ı Kerîm insanı, kendi nefsini, yaratılışını ve hassas oluşumunu düşünmeye teşvik etmektedir. İnsandan, doğru bilgiye ulaşabilmesi için bütün bilgi edinme yollarını doğru ve etkin bir şekilde kullanmasını istemektedir. Ancak genelde ilmî konulara, özelde de Kur'ân-ı Kerîm'e, sadece belli bir bilim dalının penceresinden bakmanın, insanı çoğu zaman eksik sonuçlara götürdüğü bir gerçektir. Kur'ân ile sistematik bilgi ve ilimler arasındaki ilgi, Kur'ân'ı anlama ve yorumlama biçimleri, her dönemde lehte ve aleyhte görüşlerle, üzerinde önemle durulan konulardan olmuştur. Bu gerçeğin ışığında biz çalışmamızda, Kur'ân-ı Kerîm yorumlanırken müracaat edilecek ilmî disiplinlerin sayısı ne kadar fazla olursa, o kadar kolay ve kapsamlı bir şekilde anlaşılabileceğine işaret edeceğiz. Bunun yanında beşerî bilimleri kabul edip onlardan faydalanmakla birlikte, onlardan başka bilme çeşitlerinin de olduğuna işaret etmeye çalışacağız.
Hanefi fürû’ metinlerinde ta’zîr bahsinin gelişimi
(2014) Akgündüz, Said Nuri
Makalemizde, Hanefî fıkhının ilk derleyicisi olarak kabul edilen İmam Muhammed’den başlayarak klasik anlamda son fakih olan İbn Âbidîn’e kadar Hanefi fukahasının kaleme almış oldukları irili ufaklı yüzlerce fürû’ metni arasında mezhebin temel çizgisini aksettiren eserler üzerinden, ceza hukukunda ta’zîr konusunu inceledik. Hanefî fıkıh tarihini üç ana döneme ayırarak bu dönemlerde yazılmış kitaplarda ta’zîr konusunun nasıl ele alındığını, nasıl bir gelişim gösterdiğini, kitapların birbiriyle ilişkilerini ve birbirine etkilerini görmeye çalıştık.
"Alimler, peygamberlerin vârisleridir" ibaresinin yer aldığı bir hadisin mutâbaat ve şevâhid açısından değerlendirilmesi
(2013) Akyüz, Hüseyin
Hadis ilminin amacı, Hz. Peygamber'e nispet edilen rivayetlerin mümkün olduğu kadar muhafazası olmuştur. Bu nedenle muhaddisler, eserlerinde sahîh ve hasen hadislerin yanı sıra zayıf rivayetlere de yer vermişlerdir. Başlangıçta tevakkuf etmek amacıyla yazılan zayıf hadisler, ilerleyen süreçte bu hadislerden za'fı şiddetli olmayanlarının birbirlerini takviye etmeleri halinde kuvvet bulacağı gerekçesiyle rivayet ağları içerisine dâhil edilmişlerdir. "Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir" ibaresinin yer aldığı hadis de bu gerekçelerle hasen sayılmış, hatta bazıları tarafından sahîh kabul edilmiştir. İşte bu makale, söz konusu hadisin tarîklerinin çoğalması veya manasının desteklenmesi sonucunda sahîh mertebesine yükselip yükselemeyeceğini vuzuha kavuşturmak amacıyla kaleme alınmıştır.
Râmûzü'l-ehâdîs'in türkçe tercümeleri üzerine bir değerlendirme
(2012) Demirer, Macit
Gümüşhânevî, 19. Yüzyılda yaşamış bir Osmanlı âlimidir. O aynı zamanda Nakşibendî tarikatının Halidiyye kolunun İstanbul'daki temsilcilerinden biridir. Hadis ve tasavvuf alanındaki çalışmaları ile ön plana çıkan Gümüşhânevî'nin hadise dair beş önemli eseri bulunmaktadır. Bunlar içinde şüphesiz en önemlisi çeşitli hadis kaynaklarından derlenerek oluşturulmuş olan Râmûzü'l-ehâdîs'dir. Aslı Arapça olan Râmûzü'l-ehâdîs'in Türkçe tercümeleri yapılmıştır. Bu makalede, önce kısaca Râmûzü'l-ehâdîs üzerinde durulmuş daha sonra da tercümeleri hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. İlk önce Abdulaziz Bekkine'nin yapmış olduğu tercüme ele alınmış, daha sonra da Pamuk Yayınevi tarafından çeşitli tarihlerde baskıları yapılan tercümeler incelenmiştir.
Arap edebiyatında ninniler ve dil-toplum ışığındaki yansımaları
(2018) Orhan, Davut; Abazoğlu, Muhammet
Çocuk edebiyatı çerçevesinde ele alınan Arap Edebiyatında Ninniler ve Dil-Toplum Işığındaki Yansımaları adlı bu çalışmada sözlü halk kültürünün en önemli unsurlarından biri olan ninnilere değinilmiştir. Bilindiği gibi ninniler bir toplumun inancı, sosyal yapısı ve düşüncesine ilişkin önemli ipuçları taşıyan sözlü halk kültürünün önemli bir türüdür. Çocuğun annesinden ilk duyduğu sözlerden olması hasebiyle ninniler gerek insan hayatında ve gerekse edebiyatta önemli bir öneme haizdir. İhtiva ettikleri mesajlarıyla içinde doğdukları toplumun sosyal, kültürel ve dinî yapısına ışık tutan ninniler, özellikle çocuk eğitiminde vazgeçilmez bir unsur olup üzerinde ehemmiyetle durulması gereken bir edebi tür olduğu görülmektedir.
Tusi'nin filozof ve kelamcı olarak savunduğu iki farklı haşir anlayışı
(2017) Bulut, Zübeyir
Kınalızâde Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâi'de filozofların haşrin sadece ruhânî olarak gerçekleşeceği şeklindeki görüşlerine atıf yaptıktan sonra bunu eleştirmiş ve İbn Sînâ ve Tûsî'nin birbirine zıt iki görüş benimsediklerine dikkat çekmiştir. Kınalızâde, önce filozofların cismânî haşre yönelik eleştirisini nakletmiş ve ardından İbn Sînâ ve Tûsî'nin değişik eserlerinde birbirine ters düşen görüşler savunduklarını belirtmiştir. Biz, Kınalızâde'nin bu değerlendirmesinin yerinde olup olmadığını tespit etmek suretiyle ilim tarihimizde filozof olduğu kadar kelâmcılığıyla da tanınan Tûsî'nin her iki sıfatıyla cismanî ve ruhanî haşirden hangisini savunduğunu ortaya koyacağız. Tûsî'nin felsefesinde önemli bir yer tutan İbn Sînâ'nın onun haşir görüşüne etkisini dikkate alarak İbn Sînâ'nın haşir anlayışını ve Gazzâlî'nin ona hangi açılardan itirazlar yönelttiğini de tespit etmeye çalışacağız. Bu alanda birçok çalışma bulunsa da bu makale Tûsî'nin birbirine zıt iki haşir görüşünü ortaya koyma iddiası açısından yeni bir girişim olarak değerlendirilebilir

Güncel Gönderiler