Sovyet sonrası dönemde Orta Asya'da din ve siyaset üzerine genel bir değerlendirme
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2008
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İslâm’ın Orta Asya’da yayılması sonrasında Orta Asya’da bulunan Türk topluluklar tarafından benimsendiği görülmektedir. Zaman içerisinde bölgede hüküm süren çeşitli Türk siyasi yapılanmalarının 1900’lü yıllara gelindiğinde sona erdiği bilinmektedir. Sırasıyla Buhara, Hive ve Hokand Hanlıkları’nın, Rus Çarlığı tarafından ele geçirilmesiyle birlikte bölge Çarlık yönetiminin bir nüfuz ve sömürge alanına dönüştürülmüştür. 1917 Ekim Devrimi sonrasında ise bölgenin egemenliği Sovyetler Birliği’nin eline geçmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılması ve bunu izleyen yeni sosyo-ekonomik ve siyasal gelişmelerin Orta Asya bakımından da önemli etkileri olduğu açıktır. Sovyet döneminde uygulanan din karşıtı ve ateizmi esas alan politikalara rağmen, din halk katında yaşamaya devam etmiştir. Resmi baskıya uğrayan bastırılmış dinsel duygular, Orta Asya devletlerinin bağımsız olmasıyla birlikte, birden ortaya çıkmıştır. Bu serbesti ortamında halkın yoğun bir şekilde dinsel değerlere yöneldiği, dinsel merkezlere büyük ilgi gösterdiği, restore edilen ve yaptırılan ibadethane sayılarında büyük artış dikkati çekmektedir. Halkın dinsel ve kültürel alana yönelik bu yoğun ilgisi karşısında ülke dışından gerek resmî düzeyde gerekse gayrıresmî düzeyde, dinî konularda faaliyet göstermek üzere çeşitli aktörlerin ortaya çıktığı görülmektedir. İlk başlarda Orta Asya ülkeleri siyasi otoritelerinin pek ilgilenmediği din konusunda, var olan serbesti ortamında giderek etkinlikleri artan dinî grupların ortaya çıkması ve hatta bunların arasında rejim karşıtı olanların da bulunması dikkatleri din konusu üzerine çevirmiştir. Orta Asya devletleri ilk başlarda pek dikkat göstermediği dinî alan ve gelişmelerle ilgili özellikle 11 Eylül saldırıları sonrasında çok daha fazla ilgilenmeye başlamış, dinî alanı düzenleme ve denetim yönünde farklı yolların izlendiği gözlemlenmiştir. Konunun kapsamı nedeniyle burada sadece Sovyet öncesi ve sonrası dönemde Orta Asya’da din-siyaset ilişkisine dair, genel bir değerlendirme yapılacaktır.
Islam has been adopted by the Turks in the Middle Asia after its being evolved in Middle Asia. It is known that some Turkish political structures that ruled in that region ended in 1900s. After Khanates of Buhara, Hive and Hokand had been invaded by Tsarist Russia, that region became a colony of Tsarist Russia. After the revolution that had been performed in October, 1917, this region was ruled by Soviet Union. It is clear that the collapse of Soviet Union and new socio-economic and political developments that emerged because of it have a great impact on the Middle Asia. Despite the political issues that are about anti-religion and atheism in Soviet period, religion kept its liveliness. Suppressed religious emotions that exposed to formal pressure emerged after the Middle Asia states gained their independence. It is striking that people tended to busy with religious values, went to the religious places, the number of the place of worship that was built and restored increased. It is understood that some people from outside of the country emerged in order to perform on religious matters in a both formal and informal way as a result of deep interest about religious and cultural areas. The religion subject that the political authorities of Middle Asia did not care of, the emergence of religious groups whose effects increased day by day and that there are some anti-regime people drew attention to the religion. Although Middle Asia states did not care of religious areas and developments at first, they started to take care of it after the 11 September attacks and edit and control the religious area in a different way. Because of the scope of the subject, a general evaluation about religion-politics relationship before Soviet period and after Soviet period will be performed.
Islam has been adopted by the Turks in the Middle Asia after its being evolved in Middle Asia. It is known that some Turkish political structures that ruled in that region ended in 1900s. After Khanates of Buhara, Hive and Hokand had been invaded by Tsarist Russia, that region became a colony of Tsarist Russia. After the revolution that had been performed in October, 1917, this region was ruled by Soviet Union. It is clear that the collapse of Soviet Union and new socio-economic and political developments that emerged because of it have a great impact on the Middle Asia. Despite the political issues that are about anti-religion and atheism in Soviet period, religion kept its liveliness. Suppressed religious emotions that exposed to formal pressure emerged after the Middle Asia states gained their independence. It is striking that people tended to busy with religious values, went to the religious places, the number of the place of worship that was built and restored increased. It is understood that some people from outside of the country emerged in order to perform on religious matters in a both formal and informal way as a result of deep interest about religious and cultural areas. The religion subject that the political authorities of Middle Asia did not care of, the emergence of religious groups whose effects increased day by day and that there are some anti-regime people drew attention to the religion. Although Middle Asia states did not care of religious areas and developments at first, they started to take care of it after the 11 September attacks and edit and control the religious area in a different way. Because of the scope of the subject, a general evaluation about religion-politics relationship before Soviet period and after Soviet period will be performed.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Orta Asya, Sovyetler Birliği, İslam, Din, Siyaset, Middle Asia, Soviet Union, Islam, Religion, Politics
Kaynak
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
48
