Batman ilinde farklı anaçlar üzerine aşılı bazı badem çeşitlerinin vejetatif ve generatif özelliklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar

Bu çalışma, Batman ilinde farklı anaçlara aşılı bazı badem çeşitlerinin vegetatif ve generatif özelliklerini belirlemek ve yüksek sıcaklıkların görüldüğü yaz döneminde ağaçlara püskürtme şeklinde uygulanan dolomitin gölgeleme etkisini saptamak amacıyla yürütülmüştür. 2018 yılında 5x5 m aralık ile deneme alanına dikimi yapılan GF 677 ve Garnem anaçlarına aşılı Ferragnes ve Ferraduel, 2019 yılında 5x5 m mesafeli GF 677 anacına aşılı Guara ve Avola badem çeşitlerinin morfolojik gelişimini belirlemek için fidan boyu (cm), fidan gövde çapı (mm), sürgün boyu (cm), sürgün çapı (mm), taç yüksekliği (cm) ve taç genişliği (cm) fidanların yaprak dökümlerinden sonra ölçülmüştür. Çeşitler birbirine benzer özellikte morfolojik gelişme gösterdiler. Anaçlara göre çeşitlerin değerlendirilmesinde ilk yıl (2018) Garnem anacına aşılı çeşitlerin son yıl (2020) GF 677 anacına aşılı çeşitler morfolojik gelişme yönünden ön plana çıkmışlardır. Çeşitlerin fenolojik özelliklerini saptamak için tomurcuk kabarması, tomurcuk patlaması, çiçeklenme başlangıcı, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu, yapraklanma ve sonbahar yaprak döküm tarihleri takip edilmiştir. Tam çiçeklenme çeşitler arasında 2019 yılında Mart ayının 2. haftası, 2020 yılında 3. haftası gerçekleşmiştir. Çeşitler arasında aynı tarihlerde olduğu görülmüştür. Avola ve Guara çeşitlerinde çiçeklenme gözlenmemiştir. 2020 yılında Haziran ve Ağustos aylarında ağaçlara sprey şeklinde %2.5 ve %5 iki farklı dozda uygulanan dolomitin fizyolojik etkilerini belirleyebilmek için, uygulamalardan 15'şer gün sonra yaprak oransal su içeriği (%), elektrolit sızıntısı (%), yaprak yüzey sıcaklığı (°C), klorofil miktarı (klorofil a, klorofil b, karotenoid mg g-¹) ölçülerek saptanmıştır. Çeşitler üzerinde %2.5 doz dolomit uygulaması gölgeleme için etkili sonuç vermiştir.

This study was carried out in order to determine the vegetative and generative properties of some almond varieties grafted on different rootstocks in Batman province and to determine the shading effect of dolomite sprayed on trees in summer when high temperatures are seen. Ferragnes and Ferraduel grafted on GF 677 and Garnem rootstocks planted in the experimental area at 5x5 m intervals in 2018. To determine the morphological development of Guara and Avola almond varieties grafted on GF 677 rootstock with a distance of 5x5 m in 2019, sapling length (cm), sapling stem diameter (mm), shoot length (cm), shoot diameter (mm), crown height (cm), crown width (cm) was measured after leaf drop. The varieties showed similar morphological development. In the evaluation of the varieties according to the rootstocks, it was determined that the varieties grafted to the Garnem rootstock in the first years came to the fore in terms of morphological development in the last year. In order to determine its phenological characteristics, bud swelling, bud burst, beginning of flowering, full bloom, end of flowering, foliation and autumn defoliation dates were followed. Among the full bloom varieties, the second week of March in 2019 and the third week of 2020 took place. It has been observed that the varieties are on the same dates. No flowering was observed in Avola and Guara varieties. In order to determine the physiological effects of dolomite applied in two different doses of 2.5% and 5% in the form of spray to trees in June and August 2020, leaf proportional water content (%), electrolyte leakage (%), leaf surface temperature (° C), chlorophyll content ( chlorophyll a, chlorophyll b, carotenoid mg g-) were measured 15 days after the applications. 2.5% dose of dolomite application gave effective results for shading on cultivars.