İlköğretim öğrencilerinin hipermetinsel okuma süreçlerinin incelenmesi

IV ÖZET Genel anlamda hipermetinler dijital veya dijital hale dönüştürülmüş, doğrusal ve/ veya doğrusal olmayan etkileşimli metinler olarak tanımlanmaktadır. Gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerinin okuma kavramına yansıması olarak da ifade edebileceğimiz hipermetinler, gerek gündelik yaşamda, gerekse eğitimsel anlamda karşı karşıya kaldığımız zengin okuma ortamlarıdır. Ayrıca eğitimsel anlamda, Milli Eğitim Bakanlığı'nın sürdürdüğü Bilgi Teknolojisi Sınıfları projesiyle ilköğretim öğrencilerinin bu ortamlarla artık daha çok yüz yüze geleceği söylenebilir. Bu çalışmada, ilköğretim 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin hipermetinsel okuma süreçleri ve öğrencilere verilen hipermetinsel sürecinde gezinim öğretiminin, okuma sürecinde yaşanan kaybolma sorununa etkisi araştırılmıştır. Çalışmanın katılımcı grubu 5. ve 6. sınıfa devam eden 45 ilköğretim öğrencisinden oluşmaktadır. Öntest-Sontest Kontrol Gruplu desenlenmiş yarı deneysel tasarlanan bu çalışmada veriler üç farklı kaynaktan toplanmıştır Bunlar; Hipermetinsel Kaybolma Ölçeği, Hatırlama Ölçüm Aracı ve okuma ortamında harcanan sürelerin tutulduğu çizelgedir. Verilerin analizi ile çalışma sonunda öğrencilerin, hipermetinsel okuma sürecinde kendilerini kaybolmuş olarak değil, kararsız olarak algıladıkları; kız ve erkek öğrencilerin kaybolma algılarının benzer olduğu görülmüştür. Öğrencilerin hipermetinsel okuma ortamında harcadıkları zaman arttıkça okuduklarından daha fazla hatırladıkları ve şaşırma algılarının azaldığı tespit edilmiştir. Fakat okuma sürelerinin cinsiyete göre farklılaşmadığı görülmüştür. Ayrıca öğrencilere hipermetinsel ortamlarda nasıl gezinim (navigation) yapılması gerektiğine yönelik verilen öğretimin grupların hipermetinsel kaybolma ölçeği puanları ve hatırlama puanlan üzerinde fark yaratmadığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Okuma, hipermetin, hipermetinsel kaybolma, hipermetinsel gezinim, öğretim.

Ill ABSTRACT Hypertext is digitized, linear or nonlinear interactive texts, where readers have the options of choosing their own path of reading. Hypertext enviroments are media- rich reading enviroments, where elemantary school students will be exposed to more as The Ministry of National Education initiated and is implementing The Informaion Technology Classrooms Project. The purpose of this study, therefore, is to examine the fifth and sixth graders' hypertext reading processes. More specifically the effect of instruction on students' navigation and the issue of dissorientation was explored. A total of 45 fifth and sixth grade elementary school students particaped in this study. A pre-test, post- test quasi experimental research design was applied. Data were collected through three instrurements, which are Hypertext Dissorientation Scale, memory test and a reading time log. The results indicated that students percieved themselves as undecided about dissorientation and no gender difference was observed. The more they spend on hypertext reading, the more they remembered and the less they felt dissoriented. No gender difference was observed in their reading times. Moreover, instruction on how to navigate in hypertext enviroments did not have an effect on students' dissorientation and memory retrieval scores. Keywords: Reading, hypertext, hypertextual dissorientation, navigation, instruction.