Süryaniler’de dinî anlatılar

Dinî anlatılar, bir din veya mezhebin inanç ve değerlerini kendi müntesiplerine aktarma fonksiyonunu gerçekleştiren bir nesir türüdür. Aynı zamanda, bir cemaatin geçmişte oluşmuş hissiyatını, fikriyatını, tercih ve yönelimlerini, tarihi ve kültürel düzlemde nesilden nesile geçişini temin eder. Türk Halk Edebiyatı, Dinî Edebiyat Tarihi ve Tasavvuf gibi bilim dallarında İslamiyet'teki menkıbe ve efsane türlerine dair çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, Süryaniler'deki dinî anlatımlara yönelik çalışma sayısı dilimizde yok denecek kadar azdır. Bu çalışmada biri Arapça telif, üçü Süryanice'den Türkçe'ye tercüme, diğer dört tanesi Türkçe telif kaynak incelenmiştir. Aziz, azize ve diğer dinî şahsiyetler ile çeşitli dinî mekânlarda vuku bulan dinî anlatılar, bu yazının ana konusunu oluşturmuştur. Aynı kaynaklarda yer alan, savaşlarda gösterilen kahramanlıklara değinilen anlatımlar ise konu edilmemiştir. Anlatıların bir kısmının Kitabı Mukaddes'te yer bulmuş hadiselerle paralellik arz ettiği gözlemlenmiş, bunlara da mukayeseli olarak değinilmiştir. Süryani dinî anlatılarında ön plana çıkan kişi ve olayların, genelde Daniel, İlya, Elişa ve İşaya figürlerinin yer aldığı bölümlerdeki anlatımlarla benzeştiği söylenebilir. Ayrıca çalışmada yer alan dinî anlatıların türü de vurgulanmıştır. Konu bakımından birden fazla bilim dalının alanına giren bu çalışmanın, Dinler Tarihi çalışmaları arasında bir çeşni olması muhtemeldir.

Religious narratives are proses, which perform the transfer function of beliefs and values of their religion or sect to its followers. It provides the transition of the sense, consideration, preferences and orientations of a community that is formed throughout history from generation to generation in a historical and cultural platform. Although studies about tales and legends in Islam have been made in Turkish Folk Literature, Religious Literature and Sufism sciences; the number of studies of religious narratives in Syriacs is very less in our language. In this study one Arabic copyright source, three translations from Syriac to Turkish, and four Turkish original sources were examined. Saints, aves and other religious figures and religious narratives in various religious places were the main subject of this work. Heroisms shown in wars that took part in the same sources are not mentioned. It is discovered that some of the narratives show parallelism with events in the Bible, those are mentioned comparatively. People and occurrences in Assyrian religious narratives in general show similarities to parts where Daniel, Ilya, Elijah, and Eshaya figures appear. The kind of religious tales is also emphasized in the study. This works theme that is subject to multiple disciplines, will contribute to the science of History of Religions.