Dede Korkut Kitabı’ndaki Kökez kelimesinin okunuşu ve kökeni üzerine

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0001-6493-1443
dc.contributor.authorÖztürk, Erol
dc.date.accessioned2021-06-23T18:25:51Z
dc.date.available2021-06-23T18:25:51Z
dc.date.issued2019
dc.departmentBAİBÜ, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüen_US
dc.description.abstractElimizde 16. yüzyıla ait iki nüshası bulunan Dede Korkut Kitabı ilk olarak Kilisli Muallim Rıfat tarafından yayımlanmıştır. Daha sonra eser üzerinde O. Şaik Gökyay, M. Ergin, S. Tezcan-H. Boeschoten, M. Tulum-M. M. Tulum ve S. Özçelik tarafından metin yayınları yapılmıştır. Bu yayınlarda kazaguç, örleşüben, umar, gögez vb. bazı kelimelerin okunuşunda farklılıklar vardır. Dresden nüshasının harekesiz yazılmış olmasından kaynaklanan farklı okuma tercihleri araştırmacıları meşgul etmektedir. Zamanla bu problemlere yönelik düzeltme yapan ya da yeni okuma önerisi getiren monografiler yazılmıştır. Dresden Nüshasının 4b varak 3. satırda yer alan “Gögez yirler çemenlerin ?ulan bilür.” cümlesindeki M. Ergin tarafından gögez şeklinde okunan kelimenin şimdiye kadar farklı okuma şekilleri ortaya çıkmıştır. Bu okuma biçimleri gruplandırılırsa gögez, geñez, kelez şekilleri öne çıkar. Farklı okuma biçimleri doğal olarak kelimeye farklı anlamların verilmesine yol açmış, Ergin ve Cemşidov’da “yeşil, yaşıl, yaşıllık anlamı”, Gökyay’da “kolay, rahat” anlamı, Tekin’de “yakın” anlamı verilmiştir. Gögez, geñez, kelez şeklinde ya da ortaya çıkan farklı okunuş biçimleriyle Eski Türkçe döneminde kullanılmayan kelime ilk olarak Dede Korkut Kitabı’nda ortaya çıkmıştır. Etimolojisi hususunda Nişanyan ve Hasan Eren’in sözlüklerinde bilgi yoktur. Gülensoy, göğez ve güvez kelimelerinin etimolojisini kö:k+ez şeklinde izah etmiş fakat anlam konusunda bir fikir ileri sürmemiştir. Bu çalışmada araştırmacılar tarafından; gögez, geñez, kelez şekillerinde okunan kelimenin kökeni ve anlamıyla alakalı fikirler sunulacaktır. Anadolu ağızlarındaki kökez suyu, kökez çeşmesi, kökez yer gibi ifadeler yardımıyla kelimenin mevcut okumalardan farklı olarak “kökez” şeklinde okunması önerisi ortaya konulacaktır.en_US
dc.description.abstractDede Korkut with two copies written in 16th century was published by Kilisli Muallim Rıfat. Later on, the text was published by O. Şaik Gökyay, M Ergin, S. Tezcan-H. Boeschoten, M. Tulum-M. M. Tulum and S. Özçelik. There are some differences in the reading of some words such as kazaguç, örleşüben, umar, gögez, and etc. in these publications. The researchers have occupied different reading preferences that stem from the fact that the copy of Dresden was written without action or hareke. Over time, monographs have been written that make arrangements for these problems or bring new reading suggestions. The sentence in the 3rd line of Dresden Text in 4b.just like this: “Gögez yerler çemenlerin kulan bilür.” Which was read by M. Ergin in the form of the “Gögez” word has been seen as its different reading so far. If these forms of reading are grouped, the gems, geñez, kelez shapes are prominent. Different readings naturally gave rise to different meanings to the word. Ergin and Cemşidov gave “the green, greening” meaning. Gökyay gave “easy, ease” meaning. Tekin gave “near” meaning. Word does not exist in the Old Turkish period with the form of gögez, geñez, kelez or different reading forms. First appeared in the Book Dede Korkut. Nişanyan, Hasan Eren, there is no information in their dictionaries. Gülensoy has done the etymology of the word gögez and güvez (kö:k+ez) but he did not suggest any idea about its meaning. In this study by researchers; gögez, geñez, kelez in the form of the word and the meaning of the word will be presented ideas relevant. Unlike the existing readings of the word, the word should be read in the form of “Kökez” will be explained with the help of data from the Anatolian dialects. In this regard, expressions such as if kökez suyu and kökez çeşmesi in Anatolian dialects were accepted as evidence.en_US
dc.identifier.endpage112en_US
dc.identifier.issn1307-7821
dc.identifier.issue24en_US
dc.identifier.startpage107en_US
dc.identifier.trdizinid323666en_US
dc.identifier.urihttps://app.trdizin.gov.tr/makale/TXpJek5qWTJOZz09
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12491/1327
dc.identifier.volume0en_US
dc.indekslendigikaynakTR-Dizinen_US
dc.institutionauthorÖztürk, Erol
dc.language.isotren_US
dc.relation.ispartofDil Araştırmalarıen_US
dc.relation.publicationcategoryMakale - Uluslararası Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanıen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.subjectDede Korkut
dc.subjectGögez
dc.subjectGeñez
dc.subjectKelez
dc.subjectKökez
dc.titleDede Korkut Kitabı’ndaki Kökez kelimesinin okunuşu ve kökeni üzerineen_US
dc.title.alternativeThe read and origin of the Kökez word in the Dede Korkut Booken_US
dc.typeArticleen_US

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
erol-ozturk.pdf
Boyut:
548.62 KB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
Açıklama:
Tam Metin/Full Text
İndir

Koleksiyon

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Koleksiyonu