Yücesan, Bahtiyar BuharaBayhan, Nida2024-09-272024-09-272023https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=S2eMu1TIwY_v4mYv58xArw01AsVpsZE7NDoZ4Yf-KFZpEK855qu516jZ75iqBdUihttps://hdl.handle.net/20.500.12491/19916Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tohum Bilimi ve Teknolojisi Ana Bilim DalıBu tez çalışmasıyla in vitro koşullarda klonal mikroçoğaltım yöntemi ile çoğaltılan ve birçok odunsu bitki türünde de görülen vitrifikasyon (camsılaşma) sorununu Aronia melanocarpa'da modelleyerek, uygun bir vitrifikasyondan kurtarma protokolü geliştirmek ve bu soruna yönelik çözüm önerileri getirmek amaçlanmıştır. Araştırmada, sağlıklı klonlar kullanılarak farklı sükroz ve farklı benzilaminpurin (BAP) konsantrasyonlarında vitrifikasyon oluşturma protokolü (VOP) ile vitröz eksplantlar elde edilmiş; ardından bu eksplantlar tek doz IBA, farklı sükroz ve farklı BAP konsantrasyonlarındaki vitrifikasyon sonlandırma protokolüne (VSP) alınıp iyileşme süreci takip edilmiştir. Aronya eksplantlarında vitrifikasyonun başlama ve sonlanma zamanları, oranları ve morfolojik gözlemlerine, stomaların mikroskobik incelemelerine ve iklimlendirme sürecindeki morfolojik gözlemlerine de bulgularda yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda, vitrifikasyon oluşturma protokolünün BAP içeren çoğu MS besin ortamındaki eksplantlarda %11 ila %77 oranında vitrifikasyon gözlenmiştir. Oluşan vitrifiye yapılarda ise; vitrifikasyon sonlandırma protokolünün BAP'sız MS besin ortamlarında 13. günde %95'in üzerinde iyileşme görülürken; BAP'lı MS besin ortamlarında bu oran %26—%66 arasında değişen yüzdelerde kalmıştır. VSP'nin 31. günde ise; BAP'lı MS besin ortamlarındaki iyileşme oranı yükselerek %66 —%94 arasında farklılık göstermiştir. Böylece bu tez çalışması ile Aronia melanocarpa'nın in vitro koşullardaki klonal çoğaltımında eksplantlarda görülen vitrifikasyonun, vitrifikasyon sonlandırma protokolüne alınarak kurtarılabileceği ortaya konmuştur. Bu çalışma aynı zamanda diğer odunsu meyve türlerinde de sıkça görülen sözkonusu problemin çözülmesine yönelik fikir vereceği kanaatini oluşturmaktadır.This thesis study was conducted to develop a recovery protocol for appropriate vitrification and to provide solutions to the vitrification problem seen in many woody plant species by modeling it in Aronia melanocarpa through clonal micropropagation method in vitro conditions. In the study, vitrified explants were obtained by creating vitrification with different sucrose and different benzylaminopurine (BAP) concentrations using healthy clones, and then these explants were subjected to a vitrification termination protocol with a single dose of IBA, different sucrose and BAP concentrations, and the recovery process was monitored accordingly. The starting and ending times, rates and morphological observations of vitrification in Aronia explants, microscopic examination of stomata and morphological observations during acclimatization process were also included in the findings. As a result of the study, it was observed that vitrification was observed in 11% to 77% of the explants in VOPs containing BAP in most MS nutrient media. In the vitrified explants, a recovery rate of over 95% was observed on the 13th day in BAP-free MS nutrient media, while this rate remained between 26% and 66% in BAP-containing MS nutrient media. On the 31st day of VSP, the recovery rate in BAP-containing MS nutrient media varied between 66% and 94%. Thus, it was revealed in this thesis study that the vitrification seen in the explants in the clonal propagation of Aronia melanocarpa under in vitro conditions can be recovered by taking it into the vitrification termination protocol. This study also suggests ideas for solving the problem frequently encountered in other woody fruit species.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessZiraatAgricultureMaster Thesis176837057