AZERBAYCAN’IN LATİN ALFABESİNE GEÇİŞİNİN TÜRKİYE’DEKİ ALFABE TARTIŞMALARINA ETKİSİ
Küçük Resim Yok
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Azerbaycan’ın Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne katılmasıyla Latin esasına dayanan alfabe 1922 yılından itibaren Arap alfabesi ile birlikte kullanılmaya başlanmıştır.Azerbaycan’ın Latin Alfabesini uygulamaya başlaması Türkiye’nin alfabe değişikliğine örnek teşkiletmiştir. 1926 I. Bakü Türkoloji Kongresi’nde alınan “Tüm Türkler İçin Latin Alfabesine Geçme” kararı ile Türk devletleri arasında kültürel bağı güçlendirme düşüncesi Türkiye’de Latin alfabesinin kabulünde etkili olmuştur. Bu gelişmenin hemen ardından Türk kamuoyunda da alfabe tartışmaları yeniden canlanmıştır. Azerbaycan ve diğer Orta Asya Türk topluluklarının Latin alfabelerini benimsemeye başlaması Türkçü aydınlar ve Türk Ocağı gibi kuruluşların alfabe değişikliğine destek vermelerine yol açmıştır. Ayrıca Azerbaycanlı aydınlar da dönemin önemli gazete ve dergilerindeki yazılarıyla Türkiye’de alfabe değişikliğini desteklemişlerdir. Azerbaycan’da Arap alfabesinden Latin alfabesine geçilmesi gereği üzerinden yapılan tartışmalar, Türkiye’de de benzer biçimde yaşanmış, alfabe değişikliği yapılmadan toplumun aydınlatılamayacağı, okuma yazma sorununun giderilemeyeceği, Arap alfabesinden Latin alfabesine geçilmesi halinde, diğer Türk halkları ile olan ilişkilerinin daha da güçleneceği ileri sürülmüştür. Azerbaycan’da gerçekleştirilen alfabe değişikliğinin Türkiye üzerindeki etkilerinin neler olduğunun saptanmasını hedefleyen bu çalışmada; nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. İncelemede alan yazınının dışında, arşiv kaynakları, süreli yayınlar ve tetkik eserlere başvurulmuştur. Elde edilen bulgular ışığında Azerbaycan’ın yaptığı alfabe değişikliğinin Türkiye’deki alfabe değişikliği üzerine yapılan tartışmalara etkileri irdelenecektir. Aynı zamanda Türkiye ve Azerbaycan’da Latin alfabesine kullanılmaya başlanmasıyla ortaya çıkan sonuçlar incelenerek bir mukayese yapılacaktır.
Latin alphabet has been used in Azerbaijan since 1922 in addition to Arabic alphabet. Azerbaijan’s switch to Latin alphabet set an example to the alphabet change in Turkey. Decision taken in 1st Turkology Congress held in Baku to use Latin alphabet for all Turks and the idea to strengthen the cultural ties among Turkish states were effective in adoption of the Latin alphabet in Turkey. Immediately after this development, the discussions on alphabet that started during the Reform Era restarted in Turkish public. Adoption of the Latin alphabet by Azerbaijan and other Central Asian Turkish communities caused Turkish intellectuals and organizations like Turkish Hearths support the alphabet change. Azeri intellectuals also advocated the alphabet change in Turkey with their articles published in the important newspapers and journals of the period. Discussions that centered on Azerbaijan’s switch to Latin alphabet were similar in Turkey as well and it was suggested that the society would not be enlightened and literacy problem would not be resolved without alphabet change and also relationships with other Turkish communities would be strengthened if Latin alphabet was used instead of the Arabic alphabet. This study which aimed to determine the impact of the alphabet change in Azerbaijan on Turkey utilized document review technique, one of the qualitative research methods. In addition to literature reviews, archived resources, periodicals and investigations were used in this study. Based on the findings, the effects of the alphabet change implemented in Azerbaijan on the alphabet change in Turkey were explored. The study also addressed the outcomes of using the Latin alphabet in Turkey and Azerbaijan.
Latin alphabet has been used in Azerbaijan since 1922 in addition to Arabic alphabet. Azerbaijan’s switch to Latin alphabet set an example to the alphabet change in Turkey. Decision taken in 1st Turkology Congress held in Baku to use Latin alphabet for all Turks and the idea to strengthen the cultural ties among Turkish states were effective in adoption of the Latin alphabet in Turkey. Immediately after this development, the discussions on alphabet that started during the Reform Era restarted in Turkish public. Adoption of the Latin alphabet by Azerbaijan and other Central Asian Turkish communities caused Turkish intellectuals and organizations like Turkish Hearths support the alphabet change. Azeri intellectuals also advocated the alphabet change in Turkey with their articles published in the important newspapers and journals of the period. Discussions that centered on Azerbaijan’s switch to Latin alphabet were similar in Turkey as well and it was suggested that the society would not be enlightened and literacy problem would not be resolved without alphabet change and also relationships with other Turkish communities would be strengthened if Latin alphabet was used instead of the Arabic alphabet. This study which aimed to determine the impact of the alphabet change in Azerbaijan on Turkey utilized document review technique, one of the qualitative research methods. In addition to literature reviews, archived resources, periodicals and investigations were used in this study. Based on the findings, the effects of the alphabet change implemented in Azerbaijan on the alphabet change in Turkey were explored. The study also addressed the outcomes of using the Latin alphabet in Turkey and Azerbaijan.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
[No Keywords]
Kaynak
Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
35
Sayı
100
