KIRIMDAKI? KARAYLAR VE ÇUFUT-KALE

Arâmî-İbrânî dilinde “kutsal yazıyı okuyanlar” anlamında “kara- (K-R-A)” kelimesinden türetilmiş Karâîlik, zamanla bir Türk boyunun adı olmuştur. Karaylar, Museviliğin sadece Tevrat’ı/Tora’yı kabul eden Karâî mezhebine mensup bir Türk boyudur. Karayların etnik kimliği, tarihi, mezhebi ve dili konusunda geçmişten bugüne değin yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından pek çok araştırma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bu çalışmalardan ilki hiç şüphesiz Kırım Karaylarının dördüncü hazanı Hacı Seraya Han Şapşal’a (1873-1961) aittir. Şapşal, St. Petersburg Üniversitesi’nin Oryantal Çalışmalar Fakültesi’nde henüz bir öğrenciyken 1896 yılında 30 sayfalık “Karaı?mı? i Çufut (Çuft) Kale v Krımu (Kırım’da Karaylar ve Çufut-Kale)” adlı bir broşür/çalışma kaleme almıştır. İki ana bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde/ilk 11 sayfasında “Karayların Kırım’da ortaya çıkışları, kökenleri, ilk yerleşim yerleri, Karâî mezhebi, Karâî mezhebinin diğer Yahudi mezhebinden yani Rabbanistlerden/Talmudistlerden farklılıkları, Ruhaniler, Karaylarının kabile kökeni hakkında” konular ele alınmıştır. İkinci bölümünde/son 17 sayfasında ise “Çufut-Kale’nin yerleşim yeri, kalenin etrafında görülecek yerler, kale surları, kapısı, mabetler, türbe, yeraltı zindanı, “kiyiklik”, Bünyamin Aga’nın evi, Kırım’ın Rus İmparatorluğu’na ilhakından önce Çufut-Kale’deki Karayların meslekleri ve yaşamları, 1783’ten bu yana Çufut-Kale’nin kaderi, Çufut-Kale’yi ziyaret eden çarlık mensuplarının listesi, İyosafat Vadisi Karayların eski mezarlığı, restorasyon, Hazanın Çar III. Aleksandr’a sunduğu konuşma metni” konuları sırasıyla ele alınmıştır.